AK Parti, CHP’nin başörtüsü sendromu yüzünden ‘kadınlara pozitif ayrımcılık’ getiren maddesini tasarıdan çıkardı. Hükümetin hazıladığı yeni anayasa taslağında, verilen tavizlere bir yenisi daha eklendi. Daha önce HSYK’ya üye seçimi konusunda geri adım atan hükümet, kadınlara pozitif ayrımcılık maddesinden de vazgeçti. “Başörtüsüne serbestlik yolu açar” eleştirileri yüzünden, kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık yapılmasına ilişkin düzenleme paketten çıkartıldı.26 MADDEDEN OLUŞAN TASARI

Geçici maddelerle birlikte toplam 26 maddeden oluşan anayasa değişiklik paketinde, başta Anayasa Mahkemesi ve HSYK olmak üzere yargı alanına yönelik düzenlemeler dikkat çekiyor. Parti kapatma davası açılabilmesi için Meclis’te kurulacak komisyondan 5’te 3 çoğunluğun desteği şartı getirilirken, yargıya jest olarak da mevcut Anayasa Mahkemesi ve HSYK üyelerinin, görev süreleri sonuna kadar devam ettiriliyor.

Anayasa’nın 10. maddesinde öngörülen değişiklikle “Çocuklar, yaşlılar ve engelliler gibi özel surette korunması gerekenler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz” düzenlemesi eklendi.

Anayasa’nın 125. maddesinde yapılan değişiklikle özellikle Anayasa Mahkemesi’nin “yerindelik denetimine” neşter atılıyor. “Yargı yetkisi, idari ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimiyle sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz” hükmü anayasaya taşınıyor.

İŞTE PAKETTEKİ ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER

– HSYK’nın yapısı değişiyor. Kurulun 21 asıl, 10 yedek üyesi olacak. 4 üye Köşk, 1 üye Anayasa Mahkemesi, 3 üye Yargıtay, 1 üye Danıştay, 7 üye adli yargıdan seçilecek. 3 üye idari hakim ve savcılar seçecek. HSYK’nın meslekten ihraç kararına yargı yolu açılıyor.

– Anayasa Mahkemesi’nin yapısı değişiyor. Üyeler 12 yıl için seçilecek. Bir üye iki defa seçilemeyecek. Mahkeme, 19 üyeden oluşacak. 3 üye Meclis, 16 üye cumhurbaşkanı tarafından seçilecek.

– Anayasa Mahkemesi’nce yapılan siyasi partilerin mali denetimi, bundan böyle Sayıştay tarafından yapılacak.

– Siyasi yasaklı durma düşen milletvekilinin, milletvekilliği dönem sonuna kadar devam edecek.

– Avrupa’da “Ombudsmanlık” olarak bilinen uygulama, Kamu Denetçiliği adıyla Türkiye’de de uygulanacak. Kamu Denetçiliği Kurumu Meclis Başkanlığı’na bağlı olarak çalışacak. Kamu Başdenetçisi Meclis tarafından seçilecek.

– Memurlara da işçiler gibi toplu sözleşme hakkı tanınıyor. “Uzlaşma Kurulu’nun kararı kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir” ibaresiyle de memurların Hükümet’in vereceği maaş zammına razı olmaları sağlandı.

– Paketin son maddesindeki “halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır” ibaresiyle, muhalefetin bazı maddeleri halkoylamasına sunulmasını önleme planına karşı önlem getiriliyor.

– Yüksek Askeri Şura’nın Silahlı Kuvvetlerden her türlü ilişik kesme kararına karşı yargı yolu açılıyor.

– Askeri mahkemeler, asker kişilerin, sadece askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri askerî suçlara ait davalara bakmakla yükümlü olacak. Savaş hali haricinde, asker olmayan kişiler askerî mahkemelerde yargılanamaz.

– “Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülür” hükmünün anayasa taşınarak her türlü darbe girişiminin sivil mahkemede yargılanacağı anayasal güvenceye kavuşturuldu.

Okan Haksever / Dünya Bülteni